Gia tăng các bệnh nhiễm trùng khó điều trị sau Covid-19

Thông tin tại Hội nghị khoa học quốc tế về bệnh truyền nhiễm và nhiệt đới do Bệnh viện Bạch Mai tổ chức, PGS.TS Đào Xuân Cơ, Giám đốc bệnh viện cho biết, trên thế giới trong những thập kỷ gần đây mặc dù có các chương trình tiêm chủng vắc-xin phòng bệnh, chúng ta vẫn đang phải đối mặt với thảm họa về bệnh truyền nhiễm trên quy mô toàn thế giới.

Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) hiện nay một số loại dịch bệnh do các loại virus gây ra đang tiếp tục là mối lo ngại cho nhiều quốc gia và tác động trực tiếp đến sức khỏe con người. Điển hình như đại dịch Covid-19, SARS, sốt vàng da, dịch bệnh MERS-CoV, dịch bệnh Ebola, dịch cúm A…

Các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm đã ghi nhận ở Việt Nam bao gồm: dịch Covid-19 năm 2019-2022 với hơn 11 triệu người mắc, tử vong hơn 44.000 người.

Cúm gia cầm A/H5N1 năm 2003 với tỷ lệ tử vong khoảng 50%; dịch tả năm 2008; cúm đại dịch cúm A/H1N1 năm 2009; dịch sởi năm 2014; sốt xuất huyết năm 2017…

Các chuyên gia cảnh báo, điều đáng lo ngại hiện nay là một số dịch bệnh trước đây có khả năng khống chế được bằng vắc-xin thì nay có nguy cơ bùng phát như sởi, thủy đậu, quai bị…

Cùng với đó căn bệnh HIV/AIDS, viêm gan virus B, C và đặc biệt là vấn đề nhiễm khuẩn bệnh viện với các chủng vi khuẩn đa kháng sinh đang là các vấn đề y tế toàn cầu đặt ra các thách thức không nhỏ với hệ thống y tế của mỗi quốc gia ngay cả các những phát triển có nền y học tiên tiến.

Báo cáo của PGS.TS Đỗ Duy Cường, Giám đốc Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai cùng các cộng sự cho thấy, số ca nhiễm nấm đen (một loại ký sinh trùng có trong môi trường không khí là Mucormycetes gây ra) có xu hướng gia tăng trong và sau Covid-19. Đây là bệnh nhiễm trùng nấm nghiêm trọng, hiếm gặp, tỷ lệ tử vong cao, di chứng nặng nề, chi phí điều trị lớn.

Các báo cáo trước đó cho thấy bệnh nấm đen gia tăng chủ yếu ở những nước chịu ảnh hưởng nặng nề từ dịch Covid-19.

Theo báo cáo từ một số cơ sở y tế bệnh nấm đen đã ghi nhận ở những bệnh nhân Covid-19 nặng, từng phải thở máy, bị suy giảm miễn dịch và mắc bệnh lý nền như đái tháo đường, ung thư, dùng thuốc corticoid kéo dài.

Tại Bệnh viện Bạch Mai, trước ngày 1/1/2020, không ghi nhận trường hợp nào nhiễm Mucormycosis, tuy nhiên, sau thời điểm này đến nay đã ghi nhận gần 30 ca bệnh.

Cụ thể, năm 2020-2021 phát hiện 6 ca bệnh và chỉ trong vòng 10 tháng (tháng 1 đến tháng 10/2022) ghi nhận 22 trường hợp nhiễm Mucormycosis với bệnh cảnh lâm sàng đa dạng.

Qua chẩn đoán bằng nuôi cấy và tìm thấy tổn thương đặc trưng trên mô bệnh học, 83% bệnh nhân có mắc đái tháo đường; khoảng 30% mặc Covid-19 trong vòng 1 tháng trước khi khởi phát bệnh; hơn 80% bệnh nhân đã tiêm phòng ít nhất 2 mũi vắc-xin Covid-19.

Theo nhóm nghiên cứu, khác với bệnh nhân nhiễm nấm thông thường là chỉ khu trú một chỗ, nấm đen thể lan ra nhiều bộ phận trong cơ thể nên việc điều trị phải kết hợp với nội khoa, ngoại khoa, bệnh lý nền…

72% bệnh nhân nhiễm nấm Mucormycosis có tổn thương xoang, gần 40% có tổn thương mắt, ngoài ra có 4 bệnh nhân được xác định nhiễm Mucormycosis lan tỏa với các tổn thương mắt – xoang – não – phổi.

PGS. Cường cho biết, hiện thuốc điều trị bệnh nấm đen chính là Amphotericin B và một số chế phẩm khác.

Thời gian điều trị giai đoạn tấn công khoảng 2-4 tuần. Tuy nhiên thuốc này có nhiều độc tính, gây nhiều phản ứng phụ và rất đắt tiền, bảo hiểm y tế mới chi trả 50%.

Tăng cường công tác kiểm dịch y tế biên giới

Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế có Công văn Số 231/DP-DT gửi Trung tâm Kiểm dịch y tế quốc tế các tỉnh/thành phố; Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh/thành phố có hoạt động kiểm dịch y tế về việc tăng cường công tác kiểm dịch y tế biên giới.

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), từ đầu năm 2023 đến nay, dịch COVID-19 vẫn là tình trạng y tế công cộng khẩn cấp gây quan ngại quốc tế; các bệnh dịch nguy hiểm, mới nổi khác tiếp tục được ghi nhận như: bệnh Bại liệt (chủng hoang dại) tại khu vực châu Phi và Địa Trung Hải, Đậu mùa khỉ tại châu Mỹ và châu Âu.

Đặc biệt, trong tháng 02/2023 dịch bệnh Marburg đã bùng phát tại Guinea xích đạo khiến 09 trường hợp tử vong. Ngoài ra, đã ghi nhận trường hợp mắc/tử vong do cúm A(H5N1) trên người tại Căm Pu Chia.

Để chủ động phát hiện, ngăn chặn dịch bệnh truyền nhiễm xâm nhập vào nước ta, Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế đề nghị Trung tâm Kiểm dịch y tế quốc tế các tỉnh/thành phố, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh/thành phố cập nhật thường xuyên các thông tin về các bệnh truyền nhiễm có nguy cơ xâm nhập vào nước ta để chủ động áp dụng các biện pháp giám sát, phòng chống, truyền thông tại cửa khẩu.

Thực hiện nghiêm, đầy đủ, đúng quy trình các hoạt động kiểm dịch y tế được quy định tại Nghị định số 89/2018/NĐ-CP ngày 25/6/2018 của Chính phủ hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Phòng chống bệnh truyền nhiễm về kiểm dịch y tế biên giới.

Niêm yết, công khai mức thu, giá kiểm dịch y tế theo đúng quy định tại Thông tư số 240/2016/TT-BTC ngày 11/11/2016 của Bộ Tài chính quy định giá tối đa dịch vụ kiểm dịch y tế, y tế dự phòng tại cơ sở y tế công lập và Thông tư số 51/2016/TT-BYT ngày 30/12/2016 của Bộ Y tế quy định giá tối đa dịch vụ kiểm dịch y tế, y tế dự phòng tại cơ sở y tế công lập sử dụng ngân sách nhà nước.

Tiếp tục xây dựng kế hoạch, đề xuất danh mục cơ sở vật chất, trang thiết bị để phục vụ hoạt động kiểm dịch y tế thường xuyên và trong trường hợp có dịch, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt theo hướng dẫn tại Thông tư số 17/2021/TT-BYT ngày 09/11/2021 của Bộ Y tế hướng dẫn tiêu chuẩn cơ sở vật chất, trang thiết bị thiết yếu phục vụ hoạt động kiểm dịch y tế tại cửa khẩu.

Rà soát, cập nhật kế hoạch dự phòng đáp ứng với các tình huống dịch bệnh tại từng cửa khẩu, lưu ý cần có sự phối hợp, tham gia của các cơ quan chức năng tại cửa khẩu, cơ quan y tế địa phương.

Phối hợp chặt chẽ với các Viện Vệ sinh dịch tễ/Pasteur để tổ chức tập huấn kỹ thuật chuyên sâu cho cán bộ làm công tác kiểm dịch y tế.

Đồng thời, tiếp tục thực hiện nghiêm việc thông tin báo cáo về kiểm dịch y tế theo quy định tại Thông tư số 28/2019/TT-BYT ngày 28/10/2019 của Bộ Y tế hướng dẫn thông tin báo cáo hoạt động kiểm dịch y tế (website: https://baocaokdyt.com/). Lưu ý cập nhật thông tin về các cửa khẩu của địa phương mới được nâng cấp, bổ sung.